ORGANO TRANSPLANTEAK

Organo transplanteak











Maialen Fabre


1.D








2- AURKIBIDEA





Izenburua……………………………………………………………...1


Aurkibidea…………………………………………………………......2


Zer dira organo transplanteak?.....................................................3


Ze organo transplante mota daude?.............................................3


Nola bizi daiteke organorik gabe edo transplante batekin?...........3


Nola da transplante bat……………………………..........................4


Transplanteak eman daitezke?......................................................5


























3.ZER DIRA ORGANO TRANPLANTEAK?





Gorputz batetik beste batera organo bat lekuz mugitzeko teknika da organo transplante dena den, emailearen organoa osasuntsu egon behar da eta hartzailearena kaltetik dagoenean ebakuntza egiten diote.





Organo berriak hartzailearen gorputzarekin ahalik eta kidetasun immunologikorik handiena eduki behar du errefusa ez gertatzeko.





4- ZE ORGANO TRANSPLANTE MOTA DAUDE?





Hilda dauden pertsonak organo hauek eman dezakete: bi giltzurrunak, gibela, bi birikak, bihotza, pankrea eta hesteak.


Gainera, 2014. urtean gehitu ziren aurpegia eta eskuak organo transplanteen zerrendara.


Bizirik dauden pertsonek organo hauek eman ditzakete: giltzurrun bat, birika bat, gibel zati bat, pankrea edo hestea.





5- NOLA BIZI DAITEKE ORGANORIK GABE EDO TRANSPLANTE BATEKIN?





Zazpi organorik gabe bizi daiteke pertsona bat. Zazpi organo horiek hauek dira: Besoa, sabela, ugaltze organoak ( barrabilak eta obuluak), kolona, besikula, apendizea eta giltzurrunak. Organo hauek gabe pertsona bat bizi daiteke.


Giltzurrunak: Pertsona batek bizitza arrunt bat izan dezake giltzurrun batekin. Gainera, biak gabe bizi daiteke. Giltzurrunak ez duten pertsonak, dialisi baten eraginpean jarri behar dira makina batek odola garbitzeko.


Bazo: Globulu gorri zaharrak barean hiltzen dira. Beraz, barea falta bada, ez da ezer gertatzen beste leku batean hiltzen direlako.


Sabela: Sabelik gabe bizi daiteke baina bizitza asko aldatzen da. Adibidez, oso kantitate gutxitan jan behar duzu eta jaten duzun janariaren digestioa ez da ongi egiten.


Ugaltze organoak: Ugaltze organoak ez izatea adibidez barrabilak eta obuluak eragozten du seme-alabak izatea eta hilerokoa ezabatzen du emakume premenopausikoetan.


Emakumeen kasuan, obuluak kentzen dizkiotenean, bizi itxaropena murrizten da eta aldiz, gizonen kasuan, bizi itxaropena handitzen da.


Kolona: Bere funtzioa ura hesteetatik ateratzea eta gorozkiak prestatzea da. Kolonik gabe, bizi zaitezke baina aldaketa batzuk gertatzen dira hestearen ohituran. Bereziki gomendatzen da dieta biguna egitea.


Apendizea: Apendizektomia (apendizea kentzea) bat pairatu dutenak, ez dute diferentziarik haien bizitzeko moduan.


Organo transplante batek ez du bizitza osoa irauten; segun eta zer organo den eta hildako batena edo bizirik dagoen pertsona batena bada, horrek denbora asko aldatzen du. Adibidez giltzurrunekin gertatzen da. Transplantea hilda dagoen pertsona batena bada, 10-12 urte inguru eta pertsona bizirik badago 15 urte. Gainera HLA (Giza antigeno leukozitarioak) berdina badute, 20 urte iraun dezake.





6-NOLA EGITEN DA TRANSPLANTE BAT? https://www.cinfasalud.com/areas-de-salud/vivir-con/trasplantes/trasplantes/


Prozesu hau bi atal desberdinetan bereizi egiten da, alde batetik mediku zatia eta bestetik gaixoaren zatia.





*Medikuaren zatia: Alde batetik ospitalean transplanteen protokoloa aktibatzen da, ospitalaren koordintzaileak aktibatzen duela eta ondoren ONT-ri (Organicazion Nacional de Transplantes) ematen da abisua. ONTak gaixoaren datuak hartu egiten ditu eta ONTk arduratzen da emaile bat bilatzeaz. Emaile bateragarri bat izatea eta probintzia edo komunitatea berekoa izatea funtsezkoa da.


Prozesu guzti hau ONT ren eskuetan geratzen da eta gainbegituratuta baita ere:
-Altruismoa: edozein motatakoa


-Voluntarietatea: presio gabeko erabakia


-Unibersalitatea:bateragarritasun handiagoa duen eta premiazkoagoa den pertsonarentzat.


-Anonimatoa: datuen babesarekin bat etorriz eta hartzaileak ez direla beren emailea nor den eta alderantziz bermatu.





*Gaixoaren zatia: Gehienetan gaixoa trasplantearen zentrora joaten da eta organoak jasotzeko bateragarritasun probak egiten dizkiote eta osasun egoera egiteko, horrela pertsona berretsia dela baieztatu egiten dute medikuek.


Proba guztiak positibo ematen badute , hurrengo gauza ebakuntza egitea da.





7-TRANSPLANTEAK EMAN DAITEZKE? http://www.ont.es/informacion/paginas/donaci%C3%B3n.aspx

 Alde batetik,Organo emailea izan daiteke bizirik dagoen edozein pertsona, erabakitzen duena hiltzen den egunean bere organoak besteen bizitza salbatzeko edo hobetzeko balio duena. 

 Bestetik,Baina beharrezko probak egin eta gero medikuak erabaki egiten du organo horietatik emaile izan daitekeen.

*bizirik bazaude

-Emaileak adina izan behar du (18 urte gorakoa)eta osasun fisiko eta mentalak izan behar ditu.